گروه نرم افزاری آسمان

درس چهارم مسائل علم اصول


ما برای آشنائی دانشجويان محترم به مسائل علم اصول كلياتی ذكر می‏كنيم‏
ولی از ترتيبی كه اصولين دارند پيروی نمی‏كنيم ، بلكه ترتيب نوی كه خود
آن را بهتر می‏دانيم به مطالب می‏دهيم .
قبلا گفتيم كه علم اصول علم دستوری است ، يعنی روش و راه استنباط صحيح‏
احكام را از منابع اصلی به ما می‏آموزد . عليهذا مسائل علم اصول همه مربوط
است به منابع چهارگانه‏ای كه در درس دوم شرح داديم . از اينرو مسائل علم‏
اصول يا مربوط است به كتاب و يا به سنت ( و يا به هر دو ) و يا به‏
اجماع و يا به عقل .
اكنون می‏گوئيم احيانا ممكن است در مواردی بر بخوريم به اينكه از
هيچيك از منابع چهارگانه نتوانيم حكم اسلامی را استنباط كنيم ، يعنی راه‏
استنباط بر ما مسدود باشد . در اين موارد شارع اسلام
سكوت نكرده است و يك سلسله قواعد و وظائف عملی كه از آنها به " حكم‏
ظاهری " می‏توانيم تعبير كنيم ، برای ما مقرر كرده است . به دست آوردن‏
وظيفه عملی ظاهری پس از مأيوس شدن از استنباط حكم واقعی نيز خود
نيازمند به اين است كه ما راه و روش و دستور استفاده از آن قواعد را
بياموزيم .
عليهذا علم اصول كه علم دستوری است دو قسمت می‏شود . يك قسمت آن‏
عبارت است از دستور استنباط صحيح احكام شرعی واقعی از منابع مربوطه .
قسمت ديگر مربوط است به دستور صحيح استفاده از يك سلسله قواعد عملی در
صورت يأس از استنباط . ما بخش اول را می‏توانيم " اصول استنباطيه " و
بخش دوم را " اصول عمليه " بناميم . و نظر به اينكه اصول استنباطيه يا
مربوط است به استنباط از كتاب و يا از سنت و يا اجماع و يا از عقل ،
مسائل اصول استنباطيه منقسم می‏شود به چهار مبحث . بحث خود را از مبحث‏
كتاب آغاز می‏كنيم